Hoe oud is mijn huis
Hollandse Renaissance
1575 - 1640
Het is grofweg de periode van de 80-jarige oorlog. Stadhouders in die tijd waren Maurits en Frederik Hendrik.
Het Regthuys in Nieuwkoop is een typisch voorbeeld van Hollandse Renaissance. Het is zorgvuldig gerestaureed, met de voor die tijd kenmerkende kruiskozijnen met glas in lood en luiken. Verdere kenmerken zijn de horizontale speklagen van natuursteen, bewerkte smeedijzeren muurankers en het metselwerk in oranjerode steen in kruisverband. Het pand is gebouwd in 1628.
In de hoeken is een zogenaamde klisklezoor (het kleine steentje is een kwart van een hele steen) gebruikt om de lagen van elkaar te laten verspringen.
Het voormalige koetshuis van kasteel Groot Poelgeest in Koudekerk (1648) heeft langs muurankers in de zijgevel. Zij duiden op een oorspronkelijk houten constructie tot op de begane grond. In letere periodes werd een stenen onderbouw en een houten kapconstructie toegepast, waardoor deze lange ankers na ongeveer 1675 uit het beeld verdwijnen. De bogen boven de kozijnen zijn kenmerkend voor de Hollandse Renaissance.
Op dit schilderij van Gerrit Berckheyde uit ongeveer 1670 is een mooie, wellicht ietwat geromantiseerde, gevelwand te zien met hoge houten puien en kruiskozijnen. De Waag zelf dateert van 1594-1599 en is in Renaissancestijl onder leiding van architect Lieven de Key gebouwd in arduinsteen, een Belgische natuursteen, wat vrij ongebruikelijk was
In de buurt van Alphen aan den Rijn liggen verschillende boerderijen uit de zeventiende eeuw, waarin ook de kenmerken van de Hollandse Renaissance te herkennen zijn. De uitvoering was vanzelfsprekend wel minder rijk dan in bijvoorbeeld het Nieuwkoopse Regthuys.
Bij deze boerderij aan de Rijndijk zijn onder de opkamer, boven de kozijnen van de melkkelder, afweerkruizen geschilderd.
Het gepleisterde huis Raadhuisstraat 40 is voorzien van een gevelsteen uit 1604 met een voorstelling van de Ark van Noach. Hier was vanaf 1878 tot 1918 de burgemeesterskamer en de secretarie van Aarlanderveen gevestigd. het hoge raam van de opkamer boven de melkkelder is nog herkenbaar. Het pand heeft zijn Renaissancekarakter door de latere kozijnen en het gevelpleisterwerk grotendeels verloren.